Aukin starfsánægja
Getum við gert starf okkar ánægjulegra?
Áttaðu þig á mikilvægi vinnu þinnar. Hugsaðu um að það sem þú gerir hjálpar öðrum eða hefur vægi fyrir samfélagið. Það að skynja gildi vinnunnar getur hjálpað til við að auka starfsánægju.
Hjálpaðu öðrum í vinnunni. Með því að leggja þig enn meira fram við að aðstoða viðskiptavini og samstarfsfólk verður starfið innihaldsríkara og ánægjulegra. Hugleiddu að taka að þér nýtt verkefni fyrir viðskiptavin eða leiðbeindu vinnufélaga.
Skiptu út verkefnum. Ef hægt er, reyndu að leggja áherslu á þá þætti starfsins sem hafa mest að segja fyrir þig. Kannaðu hjá yfirmanni hvort þú getir fengið viðbótar þjálfun eða tekið að þér önnur verkefni. Ef fyrirtækið er að taka að sér nýtt verkefni, bjóddu þig fram í vinnuteymið.
Sæktu í að vinna með fólki sem þú kannt að meta. Það getur dregið úr ánægju þinni að verja miklum tíma með samstarfsfélögum sem eru neikvæðir eða tillitslausir. Hins vegar færir það þér aukinn kraft að vinna með jákvæðu fólki ef þú hefur tök á því.
Farðu vel með þig. Öll hegðun sem bætir líkamlega heilsu, svo sem hreyfing, holl næring og streitustjórnun geta hjálpað þér að vera jákvæðari í vinnu og finna meiri ánægju í starfi.
Vertu þakklát/ur. Þakklæti hjálpar okkur að sjá hvað er jákvætt við starfið. Spurðu sjálfa/n þig „hvað er ég þakklát/ur fyrir í vinnunni í dag?“. Ef svarið er að borða hádegismat með vinalegum samstarfsmanni þá er það nóg.
Leitaðu að því jákvæða í neikvæðum aðstæðum. Með því að beina sjónum að hinu jákvæða áttu auðveldara með að vinna þig út úr aðstæðunum. Ef þú upplifir streitutímabil í vinnu hugsaðu sem svo að aðeins sé um tímabundið ástand að ræða sem gæti leitt til nýrra tækifæra í framtíðinni.
Ræktaðu ástríðu þína. Ef ánægja þín í starfi hefur dvínað en þú telur ekki raunhæft að skipta um vinnu gætirðu hugsað um starfið sem leið til að geta sinnt ástríðu þinni í frítímanum. Stundum er vinnan einfaldlega leið að öðru marki.
Flæði
Flæði á sér ekki stað í slökun, óvirkni eða hlutleysi. Verkefnin verða að vera það flókin að þau krefjist athygli og mega ekki vera einhæf og létt. Þau mega heldur ekki vera það erfið að þú ráðir engan veginn við þau.
Flæði getur verið misjafnlega „djúpt“. Þegar verkefni er sérlega krefjandi og þú hefur hæfni og verkfæri til að leysa það er líklegt að þú sért að uppskera mikla vellíðan. Czikszentmihalyi telur að flæði sé afar mikilvægt fyrir afkastagetu starfsmanna og starfsánægju.
Við upplifum flæði oftar í tómstundum okkar og þegar við vinnum við það sem við brennum fyrir. Fólk upplifir flæði við margskonar iðju, t.d. við taflmennsku, í dansi, við að mála, spila á hljóðfæri, skrifa, syngja, smíða og í íþróttum.
- Stígðu út fyrir þægindarammann og prófaðu eitt og annað. Það gæti hjálpað þér að finna ný áhugamál eða að kafa dýpra ofan í þau sem þú hefur nú þegar. Leitaðu að verkefnum sem reyna nægilega mikið á þig svo þú nýtir hæfileika þína. Þú þarft ekki að gera of mikið – veldu þér áskorun sem er nægilega krefjandi en veldur ekki kvíða.
- Vertu forvitin/n og bættu einbeitinguna. Kynntu þér aðferðir núvitundar.
- Búðu til aðstæður fyrir flæði. Taktu frá tíma fyrir spennandi áhugamál og tómstundir. Ekki gera margt í einu! Undirbúðu þig og hafðu allt við höndina sem þú þarft, slökktu á símanum og hefstu handa.
- Settu þér markmið. Afmarkaðu það verkefni sem þú ert að vinna að hverju sinni, hvort sem þú ert að læra nýtt verk fyrir tónleika eða undirbúa máltíð fyrir vissan tíma.
Owen Schaffer nefnir sjö skilyrði sem þurfa að vera fyrir hendi svo við getum náð flæði:
- Við vitum hvað við ætlum að gera.
- Við vitum hvernig við eigum að bera okkur að.
- Við getum séð hvernig okkur gengur.
- Við vitum hvert við eigum að leita ef við þurfum hjálp.
- Við upplifum að um áskorun sé að ræða.
- Við trúum að við getum leyst verkefnið.
- Við erum laus við annað áreiti.
Auðvelt er að finna ítarefni um flæði. Til að nefna dæmi má hér finna yfirlitsgrein og ábendingar um bækur og fyrirlestra, umfjöllun um flæði og hamingju, texta um Mihaly Csikszentmihalyi og slóð á æfingar og dæmi.
Að finna tilgang
Ástríða. Finndu það sem þú virkilega elskar að gera og hlakkar til að fást við. Eitthvað sem þig langar að gera en ekki eitthvað sem þú þarft að gera. Þetta gæti verið að læra tiltekið fag, spila á hljóðfæri eða æfa íþróttagrein. Sökktu þér niður í það sem þú velur og reyndu að gleyma þér (sjá umfjöllun um flæði). Með því að vinna að áhugamáli eru minni líkur á neikvæðum hugsunum og streitu. Gott áhugamál hefur oft jákvæð áhrif á aðra hluta lífsins.
Ætlun. Flestir lifa dag frá degi án þess að hugsa mikið um hvað þeir eru að gera, eru á sjálfstýringu. Það getur verið gagnlegt að rjúfa þann doða með því að einsetja sér að vinna eitt verkefni á dag með fullri einbeitingu. Þetta gæti til dæmis verið að elda kvöldmat án truflana eða að fara í sturtu. Taktu eftir og njóttu litlu hlutanna í lífi þínu.
Sýn. Ef þú hefur afmarkaða og skýra sýn til framtíðar mun heilinn hjálpa þér að komast þangað. Með því að vita hvert við erum að stefna minnkum við óöryggi og streitu og verðum þrautseigari gagnvart erfiðleikum á leiðinni. Skrifaðu niður markmið sem þú vilt ná á næstu 12 mánuðum. Hugsaðu um þau skref sem þú þarft að stíga til að ná þessu markmiði - taktu svo fyrsta skrefið!
Tenging. Við erum félagsverur og oft ánægðust þegar við getum tengst öðrum og rétt þeim hjálparhönd. Gerðu eitthvað jákvætt fyrir aðra, til viðbótar við þín daglegu verkefni, að minnsta kosti einu sinni á dag. Það þarf hvorki að vera flókið né tímafrekt.
Stjórna sögurnar upplifun okkar
Við getum hvert um sig unnið með sögurnar okkar og verðum að átta okkur á muninum á þeim og raunveruleikanum. Ef við vinnum til dæmis alltaf of mikið er það oftast í takt við sögurnar. Ef við vinnum yfirvinnu og setjum heilsuna í annað sæti segjum við kannski að við höfum ekkert val, að við verðum að vinna, að yfirmaðurinn skeyti ekki um okkur, að við séum ómissandi í starfinu og því verðum við að vinna svona lengi. White undirstrikaði að við gætum sagt margar aðrar sögur í sömu aðstæðum. Til dæmis söguna um að við gætum auðveldlega unnið minna en værum hrædd um að missa stjórn eða gera ekki nógu vel. Önnur saga gæti verið að við kjósum að vera lengur í vinnunni því hún skipti meira máli en fjölskylda og heilsufar.
Orkustjórnun
Við þekkjum öll hve miklu við náum í verk ef við erum vel úthvíld og til í að takast á við verkefnin. Við fáum oft nýjar hugmyndir og finnum betri leiðir eftir að hafa „sofið á“ vandamálum og úrlausnarefnum. Það er eðlilegt að fjari undan ferskleikanum eftir að hafa tekist á við verkefni dagsins án hvíldar í marga klukkutíma. Hvaða aðferðir getum við nýtt í starfi og frítíma til að hafa orku til að gera allt sem við þurfum og viljum ná að gera á degi hverjum. Orkustjórnun hefur rutt sér til rúms í stjórnunarfræðunum, en öfugt við tímastjórnun sem byggir á því að nýta takmarkaða auðlind eða tímann betur byggir orkustjórnun á því að viðhalda og endurnýja orkuna. Fritz og félagar gerðu samantekt á þeim þáttum sem rannsóknir höfðu helst sýnt að væru að stela frá okkur orku, væru orkusugur (sjá til hægri):
- Langur vinnudagur. Því lengur sem við vinnum því minni tími gefst til að jafna sig og hlaða batteríin.
- Sítenging. Með tilkomu snjalltækja eru margir að svara erindum heima við og ná illa að aftengja sig frá vinnustaðnum.
- Lítil fríðindi á vinnustað. Ekki boðið upp á líkamsræktaraðstöðu, ókeypis máltíð, auka frídaga eða afdrep fyrir starfsfólk til að hlaða batteríin.
- Óöruggt vinnuástand. Menn veigra sér við að taka frí ef þeir finna fyrir óöryggi um störf sín.
- Mikil samvinna. Störf krefjast sífellt meiri samskipta og samhæfingar sem getur tekið á, ekki síst ef samskiptin eru erfið.
- Að læra nýja hluti.
- Að geta einbeitt sér að því sem þú hefur mesta ánægju af að gera í starfinu.
- Að setja sér nýtt markmið og leita eftir endurgjöf.
- Að gera eitthvað sem gleður samstarfsmenn og sýnir þeim þakklæti.
- Að hugleiða hvernig þú getur haft áhrif í vinnunni og um tilganginn með starfinu.
Í grein sem birtist í Harvard Business Review árið 2012 má finna eftirfarandi ráð um hvernig fyrirtæki geta stuðlað að sem bestri orkustjórnun hjá starfsmönnum:
- Gefið öllum starfsmönnum færi á að því að taka þátt í ákvörðunum sem skipta máli fyrir starf þeirra. Það er afar hvetjandi og lærdómsríkt. Ef mistök eru gerð er mikilvægt að halda sama striki því starfsmenn og aðrir sem að máli koma læra langmest af mistökum.
- Það er hvetjandi að starfsmenn hafi vitneskju um markmið og gildi fyrirtækisins og sjái stóru myndina. Menn koma frekar með nýjar hugmyndir og lausnir ef þeir vita hvernig starf þeirra tengist stefnunni.
- Góð samskipti skipta miklu máli. Óvirðing og ókurteisi draga úr áhuga allra á að sinna starfi sínu eins og best má vera og koma með nýjar hugmyndir. Erfið samskipti smita út frá sér.
- Regluleg endurgjöf til starfsmanns skiptir miklu máli, hún minnkar óöryggi og bætir frammistöðu.
Sjá einnig grein Guðjóns Svanssonar um orkustjórnun hér á síðunni.
Ábyrgð starfsmanna
„Á vinnustað er það á ábyrgð starfsmanna að mæta með bestu útgáfuna af sjálfum sér, vinna starf sitt af eldmóð og leggja sig fram um að skila vel unnu verki á hverjum degi. Þá er mikilvægt að þeir leggi sig fram um að læra nýja hluti og tileinka sér nýja þekkingu til að vera í stakk búnir til að takast á við síbreytilegar kröfur atvinnulífsins og samfélagsins. Aukin þekking eykur möguleika á fjölbreyttara starfi, meira krefjandi verkefnum og aukinni starfsánægju.“
Mikilvægt er að við veljum okkur jákvætt viðhorf til vinnunnar. „Rannsóknir síðustu áratugi hafa sýnt að hægt er að auka vellíðan meðvitað með svokölluðum jákvæðum æfingum eða inngripum en þau hafa það að markmiði að stuðla að jákvæðum tilfinningum, jákvæðri hegðun og jákvæðum hugsunum. Dæmi um jákvætt inngrip sem eykur vellíðan er „Þrír góðir hlutir“ en þá skrifar einstaklingur niður þrjá góða hluti sem áttu sér stað yfir daginn og hver var hlutdeild hans í þeim.
Ástæðan fyrir því að mikilvægt er að skrifa niður þátt manns í því sem gekk vel er að þetta beinir athyglinni að því hvernig við getum haft áhrif á daglegar jákvæðar upplifanir. Reglulegar og meðvitaðar þakklætishugsanir geta einnig aukið vellíðan. Þakklæti stuðlar að því að við dveljum við og njótum jákvæðra upplifana og aðstæðna.“
„Við erum ekki viljalaust verkfæri..”
Geðheilsan og vinnustaðurinn
Rannsóknir hafa endurtekið sýnt fram á orsakasamband milli þunglyndis- og kvíðaraskana og hinna ýmsu streituvaldandi þátta í vinnuumhverfinu, s.s. vinnuálags, starfsóöryggis og vinnustreitu. Búið er að greina ýmsa þætti í starfsumhverfinu sem geta, ef ekki er góð stjórn á þeim, haft slæm áhrif á heilsu og líðan starfsmanna, dregið úr framleiðni þeirra og aukið fjarveru þeirra frá vinnu. Þessir þættir geta snúið að því hversu miklar kröfur eru gerðar til starfsmanna, hve mikla stjórn starfsmenn hafa á störfum sínum, hve mikill stuðningur er í boði, hver eðli tengsla og samskipta eru innan vinnustaðarins, hver hlutverk starfsmanna eru á vinnustaðnum og hvernig skipulagsbreytingum þar er stjórnað og miðlað. Streita og kvíði eru eðlilegar tilfinningar við ákveðnar aðstæður. Langvarandi streita getur þó haft alvarleg heilsufarsleg áhrif og verið mjög hamlandi. Sama á við um kvíða. Þegar kvíði er orðinn meiri en eðlilegt er, gerir vart við sig í tíma og ótíma og er farinn að trufla líf fólks, er litið svo á að um kvíðaröskun sé að ræða.
Er gaman í vinnunni hjá þér?
- Breyttu verkefnalistanum í leik. Það er gaman að komast áfram í leik og því upplagt að hugsa verkefnin sem leik með því að búta þau niður í minni einingar sem við setjum okkur markmið að ná fyrir vissan tíma og hugsum okkur að við séum að vinna „borð“ í leiknum í hvert sinn sem við náum áfanga. Skemmtilegast er auðvitað ef við finnum leiðir til að gefa okkur smá verðlaun s.s. að taka okkur pásu, heyra í skemmtilegum vinnufélaga, fara í stutta göngu eða hvað sem hentar.
- Gerðu eina litla breytingu. Oft þarf ekki mikið til að gera vinnuna skemmtilegri. Til dæmis bara það að finna nýtt nafn á verkefnalistann og kalla hann t.d. „Game of Thrones“ eða hvað sem okkur dettur í hug. Svo getur verið mjög ánægjulegt að skrifa það sem þarf að gera á gula miða og krumpa þá saman í ruslið þegar við náum að klára.
- Fátt er eins gott og tónlist. Ef þú hefur ekki uppgötvað ánægjuna af því að vinna með tónlist í eyrunum þá er kannski kominn tími til að prufa. Hver og einn velur auðvitað tónlist sem þeir hafa ánægju af en því ekki að hlusta á Yo-Yo Ma spila Bach svítur? Í þessari upptöku spilar hann í þrjá klst. allt eftir minni sem hlýtur að virka hvetjandi.
- Breyttu um staðsetningu. Stundum getur það eitt að færa sig á annan stað til að vinna gefið okkur ferska innspýtingu. Kannski gætir þú fengið auka orku með því að vinna á kaffihúsi eða í almenningsgarði?