Stoðkerfið

Bakverkir eru algengir og eru ein algengasta orsök verkja og færniskerðingar hjá fullorðnum, langflestir fá bakverki einhvern tímann á ævinni. 

Bakverkir geta valdið mikilli vanlíðan, fjarveru frá vinnu og í einhverjum tilfellum leitt til örorku. Oft er orsökin þó ekki alvarlegs eðlis, langflestir ná sér fljótt og oft án meðferðar. 

• Hreyfing og aukin virkni er líklegri til að flýta fyrir bata. Lítil virkni er aftur á móti líklegri til að hægja á bata. Því er fólk með bakverki nú í auknum mæli hvatt til að hreyfa sig um leið og það treystir sér til.
• Þeir sem eru í kyrrsetuvinnu þurfa sérstaklega að hafa það í huga að standa reglulega upp og hreyfa sig til þess að fyrirbyggja stoðkerfisverki, ef að vinnuaðstaðan býður upp á hækkanlegt skrifborð er tilvalið að nýta það til þess að brjóta upp daginn og takmarka kyrrsetu. 

Rannsóknir á dýrum sýna að þegar áverki er á hrygg, minnkar sársauki mun hraðar hjá þeim hópum dýra sem voru skikkuð til að hreyfa sig miðað við þá hópa sem hreyfa sig minna. Það sama á við um fólk. Þeir sem fara fyrr af stað í hreyfingu hvort sem er að æfa eða taka þátt í daglegum athöfnum eins og að þrífa húsið, gengur betur en þeim sem hlífa sér. 

Hreyfing virðist þannig vera sá þáttur sem helst hjálpar taugakerfinu að minnka sársaukaviðbrögð. 

Þá sýna rannsóknir að lífstíll hefur mikil áhrif á bakheilsu og eru helstu fyrirbyggjandi þættir regluleg hreyfing, kjörþyngd og tóbaksleysi. 

Nokkur ráð við bakverkjum:

• Mikilvægt er að halda sér virkum en forðast þó of mikið álag fyrstu dagana, létt hreyfing eins og göngutúr eða léttar teygjur og líkamsæfingar geta minnkað verki. Auka álagið síðan smám saman eftir því sem þér batnar.
• Reglulegur svefn er mikilvægur til að draga úr næmni fyrir verkjum og stuðla að bata.
• Skiptu reglulega um vinnustöður og taktu hreyfipásur í kyrrsetuvinnu.
• Leitaðu ráða hjá heilbrigðisstarfsfólki ef verkir vara lengi, versna eða hindra daglegt líf.
• Verkjalyf flýta ekki fyrir bata, en geta verið gagnleg sem tímabundið stuðningstæki samhliða hreyfingu og æfingum.

Verkir á háls- og herðasvæði eru algengir og allt að 50% þeirra sem vinna við tölvur eða kyrrsetustörf finna fyririr spenna og verkjum í efra baki og hálsi reglulega. 

Vöðvabólga er eitthvað sem margir upplifa, oftast sem verki og einkenni á svæði við herðar og háls. Heitið vöðvabólga er séríslenskt og nær hugtakið yfir það þegar vöðvi er spenntari en góðu hófi gegnir til lengri tíma og því minnkar blóðflæði þar sem spenntur vöðvinn þrengir að æðum vöðvans. 

Við þær aðstæður kemst ekki nægjanleg næring og súrefni til vöðvans, sem þarf í raun enn meiri næringu í þessari sífelldu spennu, og úrgangsefnin sem koma frá vöðvanum komast ekki öll í burtu sem skyldi og safnast því upp í honum. Þessi úrgangsefni gera vöðvavefinn enn stífari og ýtir þess vegna undir verkjaupplifun einstaklingsins. 

Streita og álag geta aukið líkur á að vöðvabólga myndast, en þegar við erum undir miklu álagi virkjast baráttu- eða flóttaviðbragð líkamans (fight or flight.), þá stífna vöðvar meira en góðu hófi gegnir, öndunin verður grynnri, við notum við fleiri vöðva til að anda og það getur búið til aukna spennu og þrýsting í vöðvum í kringum háls og herðar.  

Algengast er að vöðvabólga sé tengd við vöðva í hálsi og baki en vöðvabólga getur lagst á hvaða vöðva líkamans sem er.   

Höfuðverkir

Höfuðverkir geta verið nokkuð algengir hjá fólki sem vinnur skrifstofuvinnu og geta þeir valdið vanlíðan dregið úr framleiðni og fjölgað veikindadögum. 

Rannsóknir sýna að styrktar og úthaldsþjálfun getur dregið úr tíðni og styrk höfuðverkja hjá einstaklingum. 

Ráð:  

• Hægt er að nota heita eða kalda bakstra, til þess að létta á verkjum.
• Rólegar og léttar teygju- og styrktaræfingar auka blóðflæði til vöðvanna og geta flýtt fyrir bata.
• Slökun og núvitundaræfingar ef að vöðvabólgan er álagstengd
• Huga að svefni og næringu.
• Skiptu um stöður og taktu hreyfipásur í kyrrsetuvinnu.
• Verkjalyf flýta ekki fyrir bata en geta verið gagnleg sem tímabundið stuðningstæki samhliða æfingum.
• Leitaðu ráða hjá heilbrigðisstarfsfólki ef verkir vara lengi, versna eða hindra daglegt líf. 

Stoðkerfisverkir tengdir úlnliðum og höndum þekkjast vel innan ákveðinna atvinnugreina.

þar má nefna álagstengda verki tengda tölvunotkun, til dæmis carpal tunnel syndrome (liðþrengsli í úlnlið), oft er kallað „músahendi“ (álagstengd einkenni í tengslum við endurtekna tölvuvinnu eða músanotkun). Oft myndast álagstengdir verkir sem myndast út af endurteknum hreyfingum, miklu gripálagi eða þungaburði.  

Bjargráð:  

• Hvíld og minnka endurtekið álag (hlé í vinnu, rétta úr sér, teygjur)
• Rétt líkamsstaða og stilling við tölvu: rétt hæð á lyklaborði/mús, stuðningur undir úlnlið eða framhandleggi
• Bólgueyðandi gel eða lyf (í samráði við lækni)
• Hlíf eða spelka á úlnlið getur hjálpað, sérstaklega á nóttunni við músahendi
• Gerðu reglulegar úlnliðs- og handaæfingar, vinna á móti þeim hreyfingum sem þú gerir í langan tíma á degi hverjum
• Haltu úlnliðum beinum þegar unnið er á lyklaborði eða með verkfæri
• Notaðu rétt grip, léttitæki og  hlífðarhanska ef þung vinna krefst þess
• Leitaðu ráða hjá heilbrigðisstarfsfólki ef verkir vara lengi, versna eða hindra daglegt líf

Verkir og einkenni frá neðri búk geta verði algengir kvillar hjá starfandi fólki.

 Algengustu kvillar eru stífleiki og verkir í mjöðmum vegna mikillar kyrrsetu, settaugabólga frá mjöðm, slitgigt, verkur í sinum hnéskeljar og lærvöðva, iljafellsbólga (Plantar fasciitis),  bólgur í fótum og ökklum eftir langa vinnudaga á fótum eða í lengri tíma kyrrsetu.  

Vinnuumhverfið, aðstæður og skóbúnaður geta skipt miklu máli. Aðrir þættir sem hafa skal í huga þegar kemur að starfstengdum verkjum í neðri búk.  

• Hreyfingarleysi eða einhæft álag veldur flestum kvillunum.
• Bæði of mikið álag (byggingarvinna, þjónusta) og hreyfingarleysi (skrifstofa, akstur) geta valdið verkjum í neðri búk og útlimum.
• Athuga stillingu við vinnustöð og rétta líkamsbeitingu við vinnu.  

Bjargráð:  

• Létt hreyfing, styrktar- og teygjuæfingar til þess að létta á verkjum.
• Regluleg hvíld og minnka endurtekið álag, eða dreifa álagi þegar við á.
• Minnka kyrrsetu eins og mögulegt er.
• Stuðningssokkar ef starfsfólk er á fótum mest allan vinnudaginn.
• Leitaðu ráða hjá heilbrigðisstarfsfólki ef verkir vara lengi, versna eða hindra daglegt líf.